سبک زندگی سالم در بحران دانلود فایل
تالیف و گردآوری: دکتر مژگان لطفی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
(دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان)
این روزها همه ما درگیر مهمان ناخوانده‌ای به نام ویروس کرونا هستیم. این ویروس از بدو ورود خود به کشورهای مختلف و از جمله ایران افراد را با چالش‌های متفاوتی مواجه کرده است و هزینه‌های جانبی بسیار زیادی را در همه ابعاد به جوامع تحمیل کرده است. قطعا در یک دوره بحرانی همانند مواجهه با کرونا، سبک زندگی افراد به دلیل تغییرات گسترده در تمام ابعاد زندگی به شدت تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. نباید فراموش کنیم برای مواجهه و مقابله موثر با این بحران باید سبک زندگی سالمی داشته باشیم، چرا که سبک زندگی ناسالم چالش‌های بیشتری را برای مقابله موثر با کرونا پیش‌روی افراد قرار می‌دهد. یک سبک زندگی سالم مستلزم مجهز بودن به مجموعه‌ای از مهارت‌ها است. یکی از مهارت‌های بسیار مهم و کلیدی در این بحران، تقویت تاب‌آوری است.
چگونه در شرایط بحرانی تاب‌آوری داشته باشیم؟
تاب‌آوری یکی از مفاهیم روانشناسی مثبت‌گرا و به معنای ظرفیت عبور از دشواری و توانایی ترمیم خویشتن است. تاب‌آوری یعنی این که فرد بتواند قوام و سلامت روان شناختی خود را در مواجهه با سختی‌ها حفظ کند. این قابلیت باعث می‌شود تا فرد پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار بگذرد و علی‌رغم قرار گرفتن در معرض تنش‌های شدید، رشد کرده و شایستگی خود را در ابعاد گوناگون فردی و اجتماعی ارتفا دهد. برای اینکه بتوانید تاب‌اوری داشته باشید ابتدا باید قدرت پذیرش بالایی داشته باشید. بپذیرید که زندگی مجموعه‌ای از فراز و نشیب‌ها است و گاهی هم ممکن است با شرایط ناگوار مواجهه می‌شویم. این پذیرش به شما کمک می‌کند تا انعطاف‌پذیری داشته باشید و بتوانید با توجه به شرایط موجود، اهداف جدیدی را در زندگی خود جایگزین کنید.
به جای منفعل بودن، نقش فعال و سازنده ایفا کنید
همه‌گیری و شیوع گسترده ویروس کرونا، شرایط مبهم، غیرقابل کنترل و غیرقابل پیش‌بینی که این روزها با آن مواجهه هستیم، منجر به بروز طیفی از افکار ناامید کننده و اضطراب و استرس شده است. در این شرایط که ممکن است طولانی هم شود، ممکن است افراد کم‌کم احساس فرسودگی و درماندگی کنند. یعنی به این نتیجه برسند که هیچ‌کاری از دستشان برنمی‌آید و هیچ‌کاری نمی‌توانند بکنند. این تفکر به شدت سمی، سبک زندگی افراد را در این بحران به سمت ناسالم بودن و حتی انجام رفتارهای مخرب ممکن است پیش ببرد. بنابراین دست به کار شوید و فهرستی از کارهایی که با توجه به شرایط موجود می‌توانید انجام دهید تهیه کنید. سعی کنید یک برنامه‌ریزی روزانه داشته باشید. برای هر روز حجم مشخصی از کارها را تعیین کرده و انجام دهید. حتی اگر می‌توانید یک شبکه حمایتی تشکیل دهید و به افراد نیازمند کمک‌رسانی کنید. این شبکه حمایتی هم از انفعال شما جلوگیری می‌کند و هم اضطراب شما را کاهش می‌دهد.
به بهداشت خواب خود توجه کنید
یکی از مولفه‌های سبک زندگی سالم داشتن خواب کافی و مناسب است. کم‌خوابی و خوابیدن بیش از حد در هر دو حالت صدماتی را به بدن وارد می‌کند. یک انسان سالم به طور متوسط به7-6ساعت خواب شبانه نیاز دارد. طوری برنامه‌ریزی کنید که بتوانید به مقدار کافی بخوابید. به هیچ‌وجه در دوران قرنطینه نظم خواب خود را بهم نریزید. این موضوع باعث آسیب‌پذیری شما شده و بعد از دوران قرنطینه به سختی با شرایط جدید سازگار می‌شوید.
ورزش کنید
ورزش کردن به انعطاف‌بدنی شما کمک کرده و از بروز بسیاری از مشکلات عضلانی جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه ورزش باعث ترشح هورمون شادی شده و استرس را کم می‌کند. ورزش کردن منظم میتواند به بهبود خلق و تجربه احساسهای بهتر در شما کمک کند. سعی کنید هر روز زمان مشخصی را برای ورزش اختصاص دهید.
اطلاعات را از منابع معتبر پیگیری کنید
طبیعی است که در این دوران نیازمند کسب اطلاعات گوناگون باشیم. اما باید توجه داشته باشیم که این موضوع نباید منجر به این شود که اسیر شایعات فضای مجازی شویم. اخبار را از کانال‌های علمی و مطمئن پیگیری کنید. لازم نیست تمام منابع خبری را دنبال کنید و مدام دنبال کسب اطلاعات باشید. یک یا دو کانال خبری مطمئن را انتخاب کرده و به طور محدود اخبار را پیگیری کنید.
به احساسها و هیجانهای خود توجه کنید و به طور موثر با آنها برخورد کنید
همه ما در طول روزها و هفته ها احساسات مختلفی رو تجربه می کنیم. گاهی خوشحالیم، گاهی ناراحت، مواقعی عصبانی هستیم، گاهی می ترسیم و گاه متعجب می شویم. وقتی از مقابله و برخورد موثر با هیجان صحبت می کنیم، شاید خیلی ها تصور کنند که مقابله با هیجان یعنی سرکوب کردن آن. یا اینکه هیچ وقت عصبانی نشویم و یا هیچ وقت مضطرب نباشیم. اما این تصور کمی دور از واقعیت است.
هیجان به خودی خود پدیده مضری نیست. هیجان ها ارزش انطباقی دارند و در طول سالیان سال به بقای انسان کمک کرده اند. به عنوان مثال اگر ما عصبانی نشویم، هیچ وقت نمی توانیم از حقوق خود دفاع کنیم. اگر در مواقع خطر، ترس و اضطراب رو تجربه نکنیم، در موقعیت های خطرناک نمی توانیم عکس العمل مناسب نشان بدهیم. بنابراین ما نیاز داریم که خشم سالم ، غم سالم و به طور کلی هیجان را به طور سالم تجربه کنیم. هیجان وقتی دردسر ساز می شود که ما به مدت و شدت زیادی آنها را تجربه کنیم و خشم ، عصبانیت یا اضطراب خود را به طور نامناسب بروز دهیم.
بنابراین این روزها به هیجاناتی که تجربه میکنید بیشتر دقت کنید، سعی کنید در مورد آنها صحبت کنید و از تجربه هیجاناتی همچون خشم، غم یا اضطراب شرمنده نباشید.
نگرش مثبت به مشکلات را در خود ایجاد و تقویت کنید
برخی افراد وقتی با یک مسئله رو به رو می شوند آن را یک معضل غیر قابل حل می بینند. چنین رویکردی، نخستین مانع برسر راه حل مشکل است. زیرا وقتی فرد مسئله یا مشکلی را غیر قابل حل ببیند، انگیزه لازم برای مقابله موثر با آن را از دست می دهد. در حالی که اگر مسئله را فرصتی برای رشد و بلوغ اجتماعی ببینیم به استقبال آن می رویم و به جای اجتناب و فرار، آن را حل می کنیم.
به یاد داشته باشید که پیش آمدن مشکل، نشانه ضعف و بی کفایتی نیست. شناسایی افکار منفی در حل مشکل و فرآیند تصمیم گیری و جایگزین کردن آن ها با افکار منطقی، بسیار مهم است.
در زندگی خود معنا و هدف داشته باشید
افرادی که در زندگی هدف مشخصی ندارند و معنای مهمی برای زندگی خود نیافته اند، با هر سختی و مشکلی، از هم می پاشند و انگیزه خود را از دست می دهند. سعی کنید این روزها که وقت آزاد بیشتری دارید در مورد معنایی که در زندگی دارید یا هدفهایی که دنبال میکنید بیشتر فکر کنید و آنها را بازنگری کنید.
ارتباطات بین فردی خود را توسعه دهید
داشتن روابط عاطفی و اجتماعی محکم عامل بسیار مهمی در سلامت روان انسان به شمار می رود و هنگام بروز بحران های زندگی پشتوانۀ بسیار مفیدی محسوب می شود. بنابراین روابط دوستانه و خانوادگی خود را تقویت کنید. سعی کنید دایره دوستانتان را افزایش دهید، این امر میتواند به کاهش استرس و بهبود خلق در شما نیز کمک کند.