آیا شیوع ناگهانی بیماری‌های عفونی می‌تواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد؟
شیوع ناگهانی بیماری‌های عفونی می‌تواند اثرات عمیقی بر سلامت روان داشته باشد. همه‌گیری‌های بیماری‌ها باعث ترس می‌شود و این ترس می‌تواند حتی بعد از بهبود بیماری ادامه داشته باشد. طبیعتاً هرچه مقیاس شیوع بیماری بزرگ‌تر باشد، تأثیرات آن بیشتر می‌شود. بیماری‌هایی مثل طاعون، آنفولانزا، سرخک، ایدز و ... ازجمله این بیماری‌ها بوده است.
رسانه‌ها اخبار بیماری‌ها را پوشش می‌دهند و علی رغمی که به‌عنوان ابزار مفیدی برای تشویق اقدامات احتیاطی و پیشگیری کاربرد دار د، خطراتی نیز به همراه دارد.
تأثیر شیوع یافتن بیماری‌های عفونی بر اختلالات روانی از چند جهت است:
• می‌تواند بر بیماری‌های روان که از قبل موجود است، تأثیر بگذارد. در معرض اخبار و رسانه‌ها بودن می‌تواند اضطراب و افسردگی قبلی را تشدید کند. همچنین ممکن است باعث تشدید بدبینی شود. تمام افراد پاسخ یکسانی به اخبار نمی‌دهند و افراد با ویژگی‌های خاص شخصیتی و مشکلات قبلی روانی پاسخ شدیدتری به این اخبار می‌دهند. گاهی این اضطراب باعث استفاده از روش‌های درمانی نادرست در افراد می‌شود.
• می‌تواند باعث ایجاد علائم روانی تازه در افراد به دنبال اثرات متقابل ایمنی و بیماری روانی شود. بین ایمنی و علائم روان ارتباط وجود دارد. برای مثال افسردگی می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کند و فرد را نسبت به بیماری‌های جسمی مستعدتر کند. علاوه بر آن برخی از بیماری‌های عفونی مثل سرخک می‌تواند تأثیرات طولانی‌مدت روانی حتی پس از بهبود بیماری داشته باشد. مثال دیگر بیماری PANDAS است که علائمی مثل تیک و وسواس دارد و به دنبال نوعی از عفونت گلو در کودکان بوجود می آید)
• باعث ایجاد رنج در سرپرستان افراد آسیب‌دیده شود. برای مثال والدین احساس گناه در مورد ابتلای فرزندشان به بیماری دارند.
• باعث ایجاد انگ می‌شود: در دنیای انسان‌ها هنوز هم بیماری می‌تواند عامل تبعیض باشد. ایدز یکی از این بیماری‌هاست که گاهی می‌تواند منجر به طرد شدن فرد از خانواده یا محروم شدن فرد از بعضی از حقوق شهروندی شود. بیماری‌های روان و بیماری‌های درگیر کننده پوست نیز می‌تواند انگ را به وجود آورد. این احساس طرد شدن می‌تواند باعث به وجود آمدن خشم و مشکلات روان شود. لذا اقدامات ضد انگ ازجمله آموزش می‌تواند کمک‌کننده باشد.
اما روان‌پزشکان و روانشناسان برای کاهش اثرات روانی ناشی از همه‌گیری بیماری‌های عفونی باید چه اقداماتی انجام دهند؟
• می‌توانند گفتگو در مورد نگرانی‌های حاصل از بیماری را تسهیل کنند.
• بر ارتباطات و پاسخ‌های رسانه‌ها نظارت کنند.
• افراد آسیب‌پذیر در برابر مشکلات روانی را شناسایی و از آن‌ها مراقبت کنند.
• از طریق آموزش عمومی به کاهش انگ بپردازند.
• در اتخاذ سیاست‌های مناسب برای جلوگیری از آلودگی و گسترش بیماری مشارکت کنند.
تهیه مطلب: دکتر مهدیه صالحی، روانپزشک، عضو هیئت علمی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان
برای دریافت اسلایدهای اثرات روانی همه گیری های بیماری‌های عفونی اینجا کلیک کنید